GJENEZA – ?sht? faktori m? kryesor q? ndikon n? prishjen e dh?mb?ve  na  ?sht? e njohur q? n?qoft?se nj? familje ?sht? e atakuar m? tep?r nga kariesi ka mund?si q? edhe antar?t  ,pasardh?s t? trash?gojn t? njejt?n sh?mundje.

GJINIA – n? baz? t? t? dh?nave nga  shoqata e stomatologëve ,dh?mb?t te gjinia femërore jan? m? t? atakuar  se tek meshkujt. Mendohet se arsyeja kryesore ?sht? n? ndryshimet hormonale.

MOSHA – prishja e dhëmbëve ?sht? m? shum? s?mundje e t? rinj?ve, ajo tek më të moshuarit   zvogëlohet, q? n?nkupton se tek t? moshuarit m? pak  ?sht? e pranishme. Mosha prej 12-20 vjeçe  konsiderohet si periudh? me m? shum? karies ku gjat? k?saj periudhe  prishen  m? tep?r dh?mb? ,por dhe n? shumic?n e rasteve ndodh? edhe t? nxirret dh?mbi.

RACA – hulumtimet tregojnë proporcionalitet n? mes racave ku edhe pse raca e bardh? ka p?rqindje t? dh?mb?ve me t? atakuar nga ajo e zez?, prap se prap vlerat jan? gati se t? përafërta.

HORMONET DHE VITAMINET – çdo çrregullim hormonal i manifestuar n?  form?   t?  hiperfunksionit apo hipofunksionit t?  hipofiz?s, tiroid?s, paratiroid?  shkakton paraqitjen e kariesit me përqindje t?  madhe. Hipofunksioni  i  paratiroid?s shkaton hipokalcemin nd?rsa hipovitaminoza  e vitaminave A,D dhe C  sjell gjer  në prishjen e dhëmbëve.

KLIMA – var?sisht nga hapësira gjeografike  edhe paraqitja e kariesit ndryshon. N?  vendet  me klim? subtropikale p?rreth ekuadorit, ka m?  pak karies por m?  tep?r  paradontopati n?  krahasim me vendet me klim? kontinentale. Po ashtu n?  vendet ku ndotja e ambientit  ?sht?  m?  e madhe, jonizimet e ndryshme  dhe faktor?  t?  tjer?  jan?  shkaktar indirekt t? rritjes s?  prevalenc?s s?  kariesit.

S?MUNDJET KRONIKE – t?  s?murit q?  l?ngojn?  nga s?mundjet  kronike kan?  nj?  prevalenc m?  t?  madhe t?  kariesit. Tek t?  s?murit prej infractus miocardi, diabetes mellitus, ulcus duadeni si dhe medikamentet q?  këto i  konsumojn?  p?r sh?rimin e t?  njejtave s?mundjeve  nga ana tjet?r ndikojn? dhe kan?  efekte negative poashtu edhe  tek dh?mb?t.

USHQIMI – marrja e ushqimit t?  pasur me proteina, lipide, hidrate t?  karbonit, minerale, vitamine si dhe oligoelementet ndikojn?  n?  zhvillimin adekuat t?  aparatit dental. Po ashtu uji i pijsh?m, qum?shti  q? fluorizohen n?  m?nyr? indirekte b?jn?   mbrojtjen e dh?mb?ve prej kariesit.

 

Dr.stom Flamur Havziu