______
Autizem, gjendja ne te cilen nje person eshte i vete-izoluar dhe pa bashkeveprime sociale. Vjen nga Gr. autos – vetevetja. Dr Bleuler (Eugen) nje psikiater Sviceran e perdori i pari per nje simptome te skizofrenise. Ne kuptimin qe ka marre sot, origjinen e ka ne vitet 1940-te ne Amerike, ku pershkruhej sjellja e terhequr e femijeve me probleme emocionale e shoqerore.

Gati njekohesisht shkencetari Gjerman Hans Asperger, emerton nje gjendje te ngjashme qe njihet si: Sindroma Asperger. Deri ne vitet 1960-te skizofrenia e autizmi mendoheshin te lidhura se bashku. Pare me syrin e diteve tona, teknikat e perdorura ne kurime kane qene ekstreme, si p.sh. LSD dhe elektroshoku. Ku aplikoheshin mjekime shpesh te padobishme, disa here brutale dhe gati gjithmone pa rezultate.

***

Ndryshimet filluan ne vitet 1980-90te me futjen e terapise se sjelljes e ambienteve te kontrolluara te mesimit, akoma dhe sot ngelen baza e trajtimit te autizmit.

SIMPTOMAT – pamundesia per te komunikuar e bashkevepruar lirisht me te tjeret. Veshtiresi per te lexuar gjuhen trupore, mimiken dhe emocionet e tjetrit. Veshtiresi per te folur normalisht dhe per tu perqendruar. Sjellje te cuditshme ne raport me objekte apo informacione te specializuara, reagime ndaj sensacioneve dhe kordinimi fizik. Femijet me autizem zakonisht diagnostikohen nga mosha 3 vjecare. Disa qe kane nje forme me te bute, si sindromin Asperger, mund te diagnostikohen pasi fillojne shkollen kur duken me qarte veshtiresite ne reagimet ndaj te tjereve.

TIPET – klasifikohen sipas spektrit te crregullimit te autizmit:

(a) Crregullim i autizmit – probleme me te folurin e bashkeveprimin. Ndoshta kane interes te shtuar ndaj nje objekti apo situate, qee kerkojne ta provojne apo shikojne disa here me rradhe. Haset para/ deri ne moshen 3 vjecare.

(b) Autizmi atipik – simptomat s’jane fikse, mund te jete diagnostikuar pas moshes 3 vjecare, ose jo aq te qarta sa grupi me lart.

(c) Sindroma Asperger – simptomat mund te jene njesoj si ne autizem, por kane zhvillim normal ne te folur pasi inteligjenca e tyre eshte mesatare ose mbi mesataren. Problemi i ketyre femijeve eshte kuptimi i emocioneve dhe gjuhes trupore te tjetrit.

(d) Sindroma Rett – ne rastet e kesaj gjendje ekstreme por te rralle, fillon nga lindja deri ne 5 muajsh. Nga 5 – 48 muaj ulet zhvillimi i cirkumferences se kokes, femija humb aftesite motore dhe te bashkeveprimit social dhe i bie aftesia per te mesuar gjuhen. Sindroma Rett prek vetem vajzat.

(e) Crregullimi disintegrativ i femijerise – nga mosha 2-10 vjecare bie aftesia e tyre te lidhen me femijet e tjere e aftesia komunikimit ulet ndjeshem. Shihen sjellje obsesive dhe levizje te perseritura. Po ashtu humbin aftesite motore qe kalojne deri ne handikape serioze. Ky eshte autizmi me i rralle dhe ekstrem i ketij spektri.

SHKAKTARET – Mendohet se ka faktor hereditar por shkaku ekzakt nuk dihet. Ka hipoteza per probleme neurologjike qe nuk jane provuar. Gjithashtu ka te tjere, qe paraqesin teori per gjenetiken, metablozimin ose ndryshime biokimike akoma te pakonfirmuara.

MJEKIMI – terapi e te folurit, te sjellurit e komunikimit te pergjithshem. Terapi fizike e lojerash. Terapi mjeksore e dieta specifike. Terapi me shembuj, muzike, art, sporte, vizatime apo dhe me kafshe. Ne disa vende jane provuar terapi ku femija luan me kafshe shtepiake qen apo mace, vend ku noton me delfinet dhe breshkat e ujit, ose me kuaj. Deri me sot keto trajtime jane me shume si mundesi sesa si kura, po punohet ne vende te ndryshme per te zbuluar dicka por nuk ka pasur rezultate.

Burimi : Doctor Besi Medical Information